MAN NL202 i NL222

Hit wśród przewoźników prywatnych

Parametry: 12-metrowy, 2- lub 3-drzwiowy, niskopodłogowy, silnik leżący

Ilość: 56 szt.
Lata eksploatacji: 2002-2018

Pod koniec lat 80-tych niemieccy producenci wprowadzili na rynek nowe modele autobusów, szumnie zwane "autobusami dla wszystkich". Niskopodłogowe pojazdy miały umożliwić korzystanie z pojazdów komunikacji rownież osobom starszym i niepełnosprawnym, poruszających się na wózkach inwalidzkich. Zamysł okazał się słuszny, ale również z innych względów: niska podłoga to również szybsza wymiana pasażerów, wynikająca z braku utrudnień w postacji stopni w wejściu, oraz po prostu wygoda. Fenomen niskiej podłogi stał się iście spektakularny, tak iż wkrótce samo posiadanie przez starsze pojazdy wysokiej podłogi zaczęła decydować o tym, iż są nielubiane i w ogólnym odczuciu przestarzałe.

MAN NL202 #015 z firmy Syl-Trans na byłej "zajezdni" przy ul. Turystycznej. fot. Jacek Pudło 2006-01-28

MAN wpisywał się w ogólną tendencję i w 1989 roku zaprezentował model NL202. Autobus ten skonstruowano jako pojazd dwudrzwiowy, o przebiegu podłogi około 32 cm nad jezdnią. Za drugimi drzwiami podłoga nieznacznie wznosiła się, zaś na tylnym zwisie, w lewym narożniku, umiejscowiono leżący silnik. Niska podłoga wymagała specjalnego skonstruowania osi przedniej i tylnej. Szczególnie dużo pracy konstruktorów wymagał most napędowy, który musiał być konstrukcją obniżoną, ze zmniejszoną przekładnią główną, zwolnicami bocznymi oraz zwolnicami w piastach. Konstrukcję jego komplikowało dodatkowo ukośne wyprowadzenie wału napędowego w kierunku silnika. Nie mniej jednak konstruktorom udało się uzyskać autobus z szerokimi przejściami między kołami. W środku znajdowały się liczne podesty, na których umieszczono siedzenia. Wnętrze wykończono estetycznie i dokładnie odizolowano akustycznie i termicznie. Autobus występował w wersji dwudrzwiowej – kierowanej na rynek niemiecki, oraz rzadziej – trzydrzwiowej.

Autobus napędzał niewielkiej pojemności leżący silnik MAN D0826. Zestawiany był on z automatycznymi skrzyniami biegów firm ZF, Voith i Renk. Nadwozie wykonano ze spawanych profili stalowych. Napęd poprzez wał napędowy przenoszony jest na tylny most portalowy MAN HQNL 1180. Przednia oś jest również produktem MAN - typ V 9 - 65 L. Autobus wyposażono w hamulce bębnowe oraz niskoprofilowe opony. Zastosowano układ kierowniczy ze wspomaganiem typu ZF 8098.

Model NL202 był produkowany od 1989 roku. W 1992 rozpoczęto produkcję ulepszonego modelu z mniejszą ilością podestów, zwiększonym udziałem niskiej podłogi oraz powiększonymi oknami bocznymi w przedniej części autobusu. Od 1997 roku niskopodłogowego, solowego MANa produkowano również w nowozbudowanej fabryce koło Poznania.

Po 2000 roku niemieccy przewoźnicy zaczęli wycofywać z eksploatacji najstarsze niskopodłogowe MANy. Autobusy te nie były jeszcze znacznie wyeksploatowane, a do tego posiadały atrakcyjną, niską cenę i – co najważniejsze – niską podłogę. Szybko znalazły one zainteresowanie na rynku wtórnym. Kupowali je początkowo głównie przewoźnicy prywatni, przesiadający się na zachodnią technikę z wyeksploatowanych wschodnioeuropejskich autobusów. Później dołączyli do nich również przewoźnicy komunalni, próbujący wybrnąć z nienajlepszej sytuacji taborowej lub szukający alternatywy do remontów starych autobusów.

Pierwszy w Lublinie MAN NL202 #226 z firmy Marko. Autobus wycofano w 2007 roku. fot. Jacek Pudło 2006-01-28

W ten trend wpisali się lubelscy prywatni przewoźnicy. W czerwcu 2002 roku firma Marko zakupiła pierwszego MANa NL202. Był to 12-letni autobus, kursujący wcześniej w firmie Stadtwerke Kempten. Stanowił on piorunującą odmianę w zestawieniu z masowo eksploatowanymi przez prywatnych przewoźników Jelczami M11. Ponieważ zewnętrzny stan wizualny autobusu był dobry, pozostawiono go w oryginalnych barwach – co zresztą miało się stać później typowym zwyczajem. MAN zawitał na linii 57 i obsługiwał ją aż do 2007 roku, kiedy to sprzedano go podwarszawskiemu przewoźnikowi.

MANy były stopniowo kupowane przez kolejnych przewoźników. Na chwilę obecną (marzec 2010 r.) są one na stanie 9 operatorów. Najwięcej posiadają ich firmy: Marko (8 szt.) oraz Syl-Trans (7 szt.). MANy swoją popularność wśród prywatnych przewoźników zawdzięczają dużą dostępnością i niższą ceną niż Mercedesy O405N z analogicznych roczników.

MAN NL202 pierwszej generacji w wersji dwudrzwiowej. Autobus #145 pochodzi z firmy Syl-Trans.  fot. Jacek Pudło 2005-04-06

Najwięcej MANów pochodzi z lat 1991-1994. Najmłodszy jak dotąd egzemplarz był z 1996 roku, a najstarszy – z 1990. Żaden z nich nie przechodził poważnego remontu nadwozia, w przeciwieństwie do krajowych konstrukcji z tych roczników. Większość MANów posiada wciąż oryginalne malowanie.

Prywatni przewoźnicy ściągali egzemplarze zarówno dwu- jak i trzydrzwiowe. Do dwudrzwiowych MANów należą: 009, 016, 018, 019, 039, 040, 041, 044, 050, 061, 064, 109, 116, 122, 145, 166, 208 (15 szt.). Trzydrzwiowe są zaś: 002, 008, 015, 021, 023, 027, 060, 226, 304 (9 szt.).

Używane MANy, ze względu na estetyczny wygląd i niską podłogę, wyrobiły sobie dobrą opinię wśród pasażerów i poprawiły wizerunek prywatnych przewoźników, kursujących do 2006 roku głównie starymi Jelczami M11, w niektórych przypadkach wręcz zdezolowanymi. Duża liczba MANów (24 szt.) sprawia, iż są one często widoczne na mieście, zwłaszcza w zestawieniu z ogólną liczbą prywatnych brygad, która wynosi 48.

Warto wspomnieć również o dwóch krótkich epizodach związanych z MANami drugiej generacji. W drugiej połowie 2008 roku MPK wraz z Mercedesem O405N wypożyczyła od firmy Gryf (woj. Pomorskie) MANa NL202. Autobus ten otrzymał numer 1708 i miał być skierowany do obsługi linii Lublin-Świdnik, której ostatecznie wówczas nie uruchomiono. Oba wozy praktycznie nie opuszczały zajezdni i wkrótce odesłano je do właściciela.

Drugi epizod jest związany z pewnym prywatnym przewoźnikiem. W okolicach 1997 roku sprowadził on do Lublina dwa fabrycznie nowe MANy NL202 i zaczął nimi kursować po mieście. Ponieważ jednak nie posiadał on odpowiednich zezwoleń, MANy szybko zniknęły bez śladu.

Na jesieni 2009 roku powstały 1 stycznia 2009 Zarząd Transportu Miejskiego w Lublinie ogłosił 4 przetargi na obsługę linii przez 4 lata, obejmujące łącznie 49 brygad. Po kilkukrotnym przekładaniu terminu rozstrzygnięcia, z racji na niepewność ostatecznego kształtu budżetu miejskiego, oraz protestach, w pierwszym z przetargów podpisano umowę z firmą Irex z Sosnowca. Miało to miejsce na początku marca. Firma Irex zażądała najniższej stawki za wozokilometr spośród wszystkich oferentów, stąd też, spodziewając się wygranej, już w grudniu 2009 przemalowała pierwsze autobusy w barwy miejskie, wymagane przez ZTM. W lutym 2010 przemalowane było już 6 autobusów, przy czym wszystkie z nich to MANy NL. Pierwsze 4 autobusy pojawiły się w Lublinie w drugiej połowie kwietnia. Wykonywanie obsługi technicznej autobusów zlecono firmie Raider, która wynajęła część zajezdni PKS przy ulicy Hutniczej. MANy otrzymały numery 5001-5012. Z początkiem maja wyruszyły na trasy linii 5, 13, 22, 29, 44 i 45.

Zdjęcia autobusów MAN NL202 z firmy Irex - 5002, 5005 oraz 5008. fot. Sławek Kołodziej 2010-05

Z dniem 1 lipca na zlecenie ZTM wyruszyły pierwsze autobusy Autobusowego Konsorcjum Lubelskiego (AKL), które to wygrało przetarg na 4-letnią obsługę linii. Wśród wprowadzonego taboru najliczniej reprezentowane były MANy NL202, głównie z Bordeaux i Gießen. 7 sztuk autobusów trafiło do Syl-Transu (1 szt.), Bero (2), UT Gorzel (1), Marko (3), Edgabu (1) i Motyla (2). Nie zakupiła ich jedynie firma Autobusy te są 3-drzwiowe i posiadają silniki D0826. Skrzynie biegów to Voith lub ZF zależnie od egzemplarza. Wszystkie wozy posiadają malowanie w barwy miejskie. W pojazdach, które posiadały niedostateczną ilość otwieranych okien, dorobiono dodatkowe okna przesuwne. Autobusy te zastąpiły starsze NL202 oraz Jelcze M11, kursujące dotychczas na prywatnych brygadach linii 6, 18, 21 i 39.  MANy jak i inne wozy AKL kursować będą do 2014 roku.

W wyniku wejścia AKL i Irexu w maju i lipcu 2010 roku pojawiła się w Lublinie rekordowa ilość MANów - 23 sztuki. A to jeszcze nie był koniec - w listopadzie AKL wprowadziło do eksploatacji kolejne autobusy, z początkiem realizacji czwartego przetargu ZTM. Wsród nich były 4 MANy NL222 - 2 z firmy Bero oraz 2 z Marko. Wozy z pierwszego przetargu obsługiwały również zadania z drugiego i vice versa.

Z kolejnymi wejściami zwycięzców przetargów ZTM na złotówkowe brygady wiązało się wycofywanie sprowadzonych w ostatnich latach 2- i 3-drzwiowych MANów NL202, które nie spełniały wymogów przetargów. Wozy 008, 009, 015, 016, 018, 019, 021, 039, 040, 041, 061, 064, 044, 060, 116, 145, 166, 208 (18 szt.) zniknęły z linii do 1 listopada 2010. Autobus #027 z firmy Marko przemalowano w barwy miejskie i przenumerowano na #7502. W ruchu, z wozów złotówkowych, zostały 3 MANy z firmy Transkom z numerami 050, 109, 122. Firma ta jako jedna z czterach ostatnich nie zamierza jeszcze rezygnować z obsługi linii na starych zasadach i obsługuje brygady na liniach 9 i 31 . Kursuje też autobus Gajowiaka z numerem #304, pojawiający się na linii 18. W listopadzie 2010 z 27 MANów złotówkowych pozostały więc 4 sztuki, zaś w AKL kursowało łącznie 12 MANów NL202 i NL222. Razem z Irexem dawało to 26 MANów NL202 i NL222 na liniach ZTM.

MAN NL222 #7201 z firmy Bero. fot. Jacek Pudło 2010-07-13

Wykaz wszystkich NL202 i NL222 z MKP znajdziesz w spisie autobusów prywatnych. Więcej zdjęć MANów znajduje się w Galerii Lubus.

Do MANów z Irexu w 2014 r. poza NL223 opisywanymi w oddzielnym opisie (numery 5014-5015) dołączył też dodatkowy rezerwowy MAN NL222 5013 pochodzący z Niemiec. Eksploatowano go w okresie 2014-2015. Później pojawił się jeszcze w 2016 r. po zejściu PKS Zielona Góra z linii, otrzymując numer 5022. 

Z pierwszym dniem maja 2014 r. MANy z Irexu miały być wycofane, ale jeździły jeszcze w 2015 r. Zastąpiły je Irisbusy Citelis Line z 2007 r. z PKS Zielona Góra. Na wycofanie autobusów MAN NL222 z AKL przyszło jeszcze poczekać - przetarg ZTM Lublin na zastępujące je fabrycznie nowe przegubowce musiał być powtórzony. Obejmował on już jednak tylko 16 pojazdów.

W międzyczasie, ze względu na wciąż przeciągające się rozstrzygnięcie przetargu na autobusy przegubowe, pojawiło się rozwiązanie tymczasowe, podyktowane dodatkowo niedoborem sprawnych autobusów w MPK. Prywatni przewoźnicy zaczęli jeździć jako podwykonawcy MPK z numerami na 1800. Wśród nich znalazła się część MANów NL222, częściowo przenumerowane, a częściowo nowe zakupy. Niektóre autobusy wystawiono zaś na sprzedaż - Marko na początku 2015 r. oferowało swój wóz 7501 na Allegro za 15 500 zł. Lista wozów jest w spisie autobusów podwykonawców od 2014 r.

Od 2014 r. jeździły więc MANy NL222 z numerami: 1805 (dawny 7102), 1811, 1813, 1815 (dawny 7702), 1817 (dawny 7703), 1819 (dawny 7504 i 014), 1822 (dawny 7403), 1825 (brak bliższych danych i zdjęcia w ruchu), 1827 (dawny 7601), 1830 (dawny 7205), 1831 (dawny 7201) i 1834 (dawny 7204).  

W 2015 r. dołączył też MAN NL222 1801.

MANy u podwykonawców wycofywano w latach 2015-2016 r. za wyjątkiem wozu z numerem 1801, który był jeszcze używany do 2018 r. (choć ostatnie zdjęcie ma z 2017 r.).

Jeszcze w 2017 r. jeden wóz można było spotkać na linii hipermarketowej do Carrefoura, obsługiwanej przez Gajowiaka. U Gajowiaka przewinęły się 3 MANy NL202 i NL222, w tym jeden z nich jeździł wcześniej z kilkoma różnymi numerami - 014, 7504 i 1819.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł