Obsługa lubelskiej komunikacji trolejbusowej w początkowym okresie była bardzo utrudniona. Sprowadzone z Warszawy trolejbusy JaTB-2 były bardzo awaryjne. Konieczne było pozyskanie nowego taboru, co zapowiadano jeszcze przed otwarciem pierwszej linii. Realizację dostawy obiecano w końcu w 1954 roku. Przybycie trolejbusów odwlekało się, dlatego decyzją Ministerstwa Komunikacji tymczasowo wypożyczono do Lublina z WPK Gdańsk 6 gdyńskich trolejbusów Vetra VBR. Dopiero w styczniu 1955 roku przybyły pierwsze 3 trolejbusy Skoda 8Tr, a zaraz po nich - następne 3. Vetry odesłano do Gdyni, a większość JaTB-2 wycofano z ruchu. Skody z pierwszej dostawy skierowano na linię 15, tak by nie uległy przyspieszonemu zniszczeniu na nawierzchni z kocich łbów na Kunickiego.

Skody 8Tr w stanie fabrycznym, w trakcie dostawy do Polski. Źródło zdjęcia: Ekspres Wieczorny, 1956-04-07 nr 084.

Skoda 8Tr była produkowana w zakładach Skoda w Pilźnie, które posiadały doświadczenie w tym zakresie od 1936 roku. Konstrukcja pojazdu powstała od podstaw jako trolejbus i nie była adaptacją autobusowego nadwozia. Pomiędzy osiami umieszczono silnik szeregowy. Oporniki rozruchowe znalazły się pod podłogą. Rozruch odbywał się samoczynnie, a załączanie styczników było sterowane przez nastawnik wałkowy. Skrzynię z aparaturą umieszczono obok stanowiska kierowcy. Dostęp do niej zapewniały drzwiczki w ścianie przedniej. Nadwozie wykonano w całości ze stali i przyozdobiono błyszczącymi srebrzyście listwami. Do wnętrza prowadziły 3 pary harmonijkowych drzwi, otwieranych pneumatycznie. Zawieszenie oparte było na resorach piórowych. We wnętrzu, oprócz miejsc siedzących dla pasażerów, znajdowało się stanowisko dla konduktora. W środku rozmieszczono fotele w układzie 2+1, co zapewniało odpowiednią przestronność i pojemność pasażerską.

Skoda 8Tr na Al. Racławickich w 1960 r. Źródło zdjęcia: Kurier Lubelski 1-2.05.1960 r.

Potężny fotel konduktora, w odróżnieniu od pokrytych skajem miejsc dla pasażerów, wyłożony był materiałową, podobną do zamszu, ciemną tapicerką. Konduktor bystrym okiem potrafił wypatrzeć potencjalnego gapowicza z drugiego końca wozu i stanowczo zaprosić do kupienia biletu. Jednocześnie były to zazwyczaj osoby miłe i dowcipne, znały swoich stałych pasażerów i rozmawiały z nimi na różne tematy. Pod koniec lat sześćdziesiątych zaczęto stopniowo wprowadzać w trolejbusach i autobusach kasowniki - i w 1968 r. osoba konduktora stała się zbędna (ostatni konduktorzy urzędowali właśnie w Skodach 8Tr). Po likwidacji obsługi konduktorskiej zdobycie miejsca na tym fotelu było oznaką nie lada nobilitacji. W tylnej części skody panował półmrok spowodowany wyobloną zabudową z blachy i niewielkim rozmiarem tylnego okna. Opuszczane korbką szyby boczne powiązane były z zewnętrznymi owiewkami. Pozostałe szyby były zamontowane na stałe.

Nowa, dostarczona w 1959 r. Skoda 8Tr #101 na świeżo otwartej linii trolejbusowej na Unicką przejeżdża przez ul. Lubartowską. Fot. Jan Trembecki. Źródło zdjęcia: Kurier Lubelski 23.06.1959 r.

Trolejbusy 8Tr zapewniły obsługę istniejących i nowych linii trolejbusowych (m.in. na Lubartowskiej, na Sławinek, do Abramowic). Do 1963 roku sprowadzono do Lublina w sumie 44 sztuki 8Tr. Pierwsze Skody 8Tr, dostarczone na początku 1955 r., otrzymały numery 110-115. Niższe numery zajmowały jeszcze co najmniej 4 sprawne JaTB-2. Kolejna dostawa miała miejsce w 1957 r. i ponumerowano ją zapełniając lukę w zakresie po JaTB-2. Trzy wozy, dostarczone w grudniu, otrzymały numery 107-109.  W kolejnym roku następne 5 trolejbusów otrzymało numery 102-106. Numer 101 obsadzono w 1959 r. wraz z trolejbusami 116-125. Wg informacji prasowej w maju 1960 r. dostarczono 6 z 10 trolejbusów przewidzianych na 1960 r. W sierpniu 1960 r. wpisano na stan prawdopodobnie dalsze 4 trolejbusy. Pojazdy miały numery 126-135. Ostatnie dostawy miały miejsce w latach 1961-1962, kiedy dostarczono prawdopodobnie ostatnie 9 wozów o numerach 136-144. W maju 1961 r. dostarczono 2 trolejbusy, które jednak nie mogły ruszyć w trasy z braku mocy w podstacji (w kolejnych miesiącach planowano dostawę 3 trolejbusów; 29 czerwca w Kurierze Lubelskim podano że do MPK dotarło już 9 trolejbusów). Kolejne dostawy od 1963 r. obejmowały model 9Tr. Pierwsze dostarczane Ósemki były prawdopodobnie podtypu 8Tr1, a od 1957 r. dostarczano prawdopodobnie podtyp 8Tr4. Trolejbusy stacjonowały na zajezdni przy ul. Garbarskiej, a od 1963 r. - na Helenowie.

W połowie lat 60. zmieniono numerację trolejbusów na zakres powyżej 500, zwalniając niższy zakres dla autobusów (miało to miejsce w którymś momencie po 1963 roku). Skody 8Tr znalazły się w zakresie 501-544, stąd zmiana polegała na prostej zamianie pierwszej cyfry z 1 na 5.

12-letnia Skoda 8Tr #542 na ul. 1 Maja zmierza na linii 50 w kierunku dworca. Rok później typ 8Tr wycofano z ulic Lublina. Widoczny dorabiany zderzak przedni. fot. Michael Russell 1974 r.

Skody 8Tr prezentowały wiele przewag nad ówczesnymi autobusami. Silnik mieścił się pod podłogą, która była na całej długości płaska, co czyniło wnętrze przestronnym. Trzy pary drzwi umożliwiay szybką wymianę pasażerów. W eksploatowanych wówczas autobusach (San H-01, Ikarus 60, Mavag Tr-5) znajdowały się tylko 2 pary, do tego węższe niż w skodach. Mocne silniki pozwalały na uzyskiwanie dużych przyspieszeń i szybkie pokonywanie wzniesień.

Ósemki przechodziły wielokrotnie remonty. Według kroniki MPK z 1972 r., w 1964 r. wykonano 8 napraw główych (NG) Skód 8Tr. W 1966 r. skasowano pierwsze 2, najstarsze Skody 8Tr (zapewne z najstarszego rocznika - 1955, z przedziału 110-115), a w 1968 r. do kasacji skierowano 4 kolejne trolejbusy. Naprawie głównej poddano w 1966 łącznie 6 trolejbusów, w 1967 - 14, a w 1968 aż 18 trolejbusów. W 1968 r. wyniku wniosków racjonalizatorskich rozpoczęto przenoszenie oporów rozruchowych na dach, aby uniknąć porażeń pasażerów w deszczową pogodę. W roku 1969 skasowano 4 kolejne trolejbusy, stąd w lata 70. wjechało ok. 34 Skód 8Tr.

Na początku lat 70. wstrzymano dostawy nowych trolejbusów (i części zamiennych), co wymuszało przedłużanie życia starzejącym się Skodom 8Tr. Wygląd zewnętrzny Skód stopniowo pogarszał się. Z racji na planowaną likwidację sieci trolejbusowej w Lublinie, zmniejszano stopniowo liczbę linii trolejbusowych i kasowano kolejne Skody 8Tr. W 1970 r. skasowano 5 trolejbusów, 1971 - dalsze 4, a w 1972 - 5, zapewne były to same 8Tr. Blisko połowy lat 70. kursowały prawdopodobnie już tylko wozy z zakresu 532-544 wyprodukowane w latach 60. Pod koniec eksploatacji Ósemki były trapione częstymi awariami. W schyłkowym okresie mechanizmy opuszczania szyb często się psuły, ginęły korbki i owiewki, a osłony nadkoli były demontowane. Ostatnie Skody 8Tr wycofano dopiero w 1975 roku, w chwili pojawienia się w Lublinie pierwszych radzieckich trolejbusów ZIU 9.

dane dotyczące dostaw wozów z lat 1955-1960 na podstawie powszechnej inwentaryzacji środków transportu - trolejbusów MPK Lublin z 1960 r., z zasobów Archiwum Państwowego w Lublinie, Zespół 35/2397/0, dane dotyczące dostaw 1961-1962 z kroniki MPK z 1972 r.; wg Kuriera Lubelskiego z 29.06.1961 r. w 1961 r. dostarczono 9 trolejbusów; z czego 2 szt. w maju (KL z 28-29.05.1961). W 1965 r. trolejbusy przenumerowano z zakresu 101-144 na 501-544.

Zdjęcia, rysunki

Schemat trolejbusu Skoda 8Tr. Źródło: Tadeusz Mazurek, Komunikacja Miejska, WKiŁ, Warszawa 1968.

Zdjęcia:

Świeżo dostarczona Skoda 8Tr z zakresu 110-112 w styczniu 1955 r. Źródło zdjęcia: Życie Lubelskie 31.01.1955

Skoda 8Tr #135 na otwarciu linii do Abramowic. Fot. Jan Trembecki. Źródło zdjęcia: Kurier Lubelski 03.01.1961

Skoda 8Tr na ul. Filaretów w 1969 r. Kadr z pocztówki ze zbiorów Zbigniewa Danyluka.

Skoda 8Tr #141 z oryginalnymi detalami na czole, oznaczona w starym systemie numeracji z lat 50. Na pierwszym planie Dominik Radzik, wieloletni konduktor. Zdjęcie wykonano na pętli na końcu alej Racławickich, pochodzi ono z drugiej połowy lat 50. Kamienica w tle stoi do dziś - znajduje się na rogu al. Warszawskiej i al. Sikorskiego. Źródło: 50 lat komunikacji miejskiej w Lublinie, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979 r.

Opis wnętrza Skody 8Tr nadesłał Marek Lupa.

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł