Artykuł zawiera lata budowy dla większości osiedli Lublina z okresu PRL.
Prawdopodobnie pierwszy budynek mieszkalny po wojnie powstał przy ul. Szczerbowskiego na placu wyznaczonym przez Miejską Radę Narodową 20.06.1948 r.
Następnie powstawały osiedla ZOR - od 1948 r. projekty, od 1949 r. budowa, a po 1957 r. - osiedla spółdzielni mieszkaniowych. W międzyczasie realizowano wciąż budownictwo miejskie ZOR, przejęte później przez DBOR. W latach 60. ustąpiło ono miejsca spółdzielniom mieszkaniowym.
Dzielnica Bronowice
Zakład Osiedli Robotniczych Bronowice I
Lata budowy: 1950-1956. Pierwszy blok oddano 22.07.1951 r.
Osiedle zaprojektowano w 1949 r.
Zakład Osiedli Robotniczych Bronowice II
Lata budowy: 1956-1969
Wg GeoPortal Lublin pierwsze bloki Bronowice II wybudowano w 1958 r., a ostatnie ukończono w latach 1970-1972
Osiedle Pogodna
SM Kolejarz
Lata 1986-1991 (dane za GeoPortal Lublin)
22 budynki
1080 mieszkań
3700 mieszkańców
Technologia wielkopłytowa OWT
Zabudowa dogęszczana jeszcze w latach 90. i na początku XXI wieku, w okolicach 1993-1997 i 2003 r.
Dzielnica Czechów
Towarzystwo Osiedli Robotniczych
Lata budowy: 1937-1938
Ulice: Arnsztajnowej
SM Czechów założona 12.11.1974
Osiedle Chopina
Lata budowy: bloki z lat 1978-1982 (większość z lat 1978-1979), kolejne dobudowane w 1987-1988 i 1995 r. wg GeoPortal Lublin
Technologia wielkopłytowa OWT 67 N (pierwsze bloki w tej odmianie OWT, zmodernizowanej przez LPBM) oraz W 70 (pierwsze bloki z lubelskiej fabryki domów przy Mełgiewskiej)
Architekt: Bogdan Jezierski
Osiedle Karłowicza (czasami nazywane niepoprawnie osiedlem Młodej Polski)
Lata budowy: 1983-1986 wg GeoPortal Lublin
Architekt: Stanisław Machnik
Osiedle Lipińskiego
Lata budowy: bloki z lat 1977-1981, kolejne dobudowane w 2000 r. wg GeoPortal Lublin
Technologia wielkopłytowa OWT
Architekci: Rita i Tadeusz Nowakowscy
Osiedle Moniuszki
Lata budowy: od 1974 r. Bloki z lat 1976-1979, kolejne dobudowane w latach 1987-1994 wg GeoPortal Lublin
Budynki: razem 1593 mieszkań
Zaludnienie: ok. 6500 ludzi
Technologia wielkopłytowa OWT
Architekci: Rita i Tadeusz Nowakowscy, Janusz Gągała
Od 1973 r. dojazd w miejsce przyszłego osiedla zapewniała linia 13.
Pierwszy blok Czechowa - przy ul. Skołuby 6 - oddano 25.11.1976 r., wprowadziło się do niego 75 rodzin.
Przez osiedle przechodzi ul. Kiepury.
Osiedle Nowowiejskiego
Pierwsze budynki oddano w 1992 r., bloki są z lat 1992-1995 wg GeoPortal Lublin
Osiedle Paderewskiego
Lata budowy: 1980-1982, kolejne dobudowane w latach 1987-1992 oraz 2006 wg GeoPortal Lublin
Architekt: Andrzej Lis
W 1983 r. oddano na osiedlu pętlę autobusową os. Paderewskiego. Wcześniej autobusy docierały w rejon ul. Harnasie od Koncertowej, a 26 jeździło dawną jednojezdniową ul. Choiny.
Osiedle Szymanowskiego
Lata budowy: 1979-1987 wg GeoPortal Lublin
Architekt: Andrzej Lis
Ok. 1981 r. oddano na osiedlu pętlę autobusową os. Szymanowskiego.
Osiedle Wieniawskiego
Lata budowy: od 1975. Bloki z lat 1977-1981 wg GeoPortal Lublin
Architekci: Rita i Tadeusz Nowakowscy
Przez osiedle przechodzi ul. Braci Wieniawskich.
Osiedle przy ul. Legendy
1996 r.
Osiedle przy ul. Szpinalskiego
2001-2004
Czuby
Spółdzielnia Mieszkalna Czuby, powstała w 1979 r.
Do 1991 r. inwestorem był Inwestprojekt.
Technologia OWT, wykorzystywana do 1997 r.
Osiedle Skarpa
Lata budowy 1979-1990
Architekt: Adam Warchała
Wysokość: 4 i 11 pięter
Wielka płyta, system OWT
Ulice sąsiadujące: Filaretów, Jana Pawła II, Nadbystrzycka
W 1980 r. do osiedla dojechała nowoutworzona linia 39.
Osiedle Ruta
Lata budowy 1982-1999
Architekci: S. Gromowski, W. Kożuchowski, J. Mierzwa, M. Balawajder-Kantor, H. Cieśluk, J. Kołodziejczyk i E. Kołodziejczyk
Wysokość: 4 i 11 pięter
Wielka płyta, system OWT
Ulice sąsiadujące: Jana Pawła II, Armii Krajowej
Osiedle Łęgi
Lata budowy 1984-1988
Ulice: Armii Krajowej, Orkana
W 1983 r. uruchomiono linię 44 z Armii Krajowej na os. Paderewskiego.
Osiedle Błonie
Lata budowy 1986-1991
Architekt: Hubert Cieśluk
Ulice: Armii Krajowej, Orkana, Herbowa
Osiedle Widok
Lata budowy 1988-2008
Ulice: Filaretów, Bursztynowa
Osiedle Poręba
Lata budowy 1989-2005
Ulice: Jana Pawła II, Agatowa, Szafirowa
Osiedle Górki
Lata budowy: 1988-1993, 1997-1999, dodatkowe bloki w 2006 r. wg GeoPortal Lublin
Ulice: Wyżynna
Dzielnica Dziesiąta
Bloki w rejonie ul. Reymonta
Lata budowy: 1958 r. wg GeoPortal Lublin
Budynek przy ul. Kunickiego 122 był pierwszym wykupionym przez SM Kolejarz.
Osiedle Kruczkowskiego
SM Kolejarz
Lata budowy: prawdopodobnie 1970-1976
27 budynków
1696 mieszkań
4600 mieszkańców
Dzielnica Felin
Osiedle Jagiellońskie
Osiedle pojawiało się już w planach w 1976 r. (archiwalny nr Kuriera Lubelskiego)
SM Felin założona w 1985 r.
Lata budowy 1991-2002
Ulice Jadwigi i Jagiełły
Dzielnica Kalinowszczyzna
Osiedle Czwartek
Lata budowy: budowane już ok. 1958 r., budynki z lat 1960-1961 wg GeoPortal Lublin
Pierwsze w Lublinie wieżowce wykonane z lanego betonu, monolityczne. Beton wykonano ze zmielonego gruzu ceglanego z Wrocławia. Z tego okresu są też wieżowce na Głębokiej. Obok wieżowców 6 niższych bloków.
Osiedle Kalinowszczyzna
SM Kolejarz (założona w 1958 r.)
Lata budowy - od 1964 r., bloki z lat 1966-1971, wg GeoPortal Lublin. Instalacje podziemne dla osiedla były budowane od 1962 r., podobnie jak pierwszy odcinek ul. Lwowskiej. Budowę pierwszych 3 bloków rozpoczęto w październiku 1964 r. Pierwszy wieżowiec oddano w 1966 r.
38 budynków
2109 mieszkań
5300 osób
Osiedle między ul. Lwowską a Kalinowszczyzna.
Osiedle Kleeberga (dawniej Osiedle XXX-lecia)
RSM Motor
Koncepcja z 1967 r.
Autorzy: Jerzy Androsiuk, Stanisław Fijałkowski, Janusz Makowiecki, Rita Nowakowska, Tadeusz Nowakowski
Lata budowy 1969-1976; dodatkowe budynki dobudowane przez dewelopera w 2012 r.
Osiedle było roboczo zwane "Kalinowszczyzna C" w odróżnieniu od przednich osiedli na Kalinowszczyźnie nazywanych A i B.
Na osiedlu znalazł się pierwszy blok wybudowany w technologii OWT - na ul. Kiwierskiego 3. Płyty pochodziły z bazy prefabrykacji na Tatarach. Budynek wybudowano w 1970 r., pierwsi lokatorzy wprowadzili się na początku grudnia 1970 r.
Budynki: 19 bloków i 2 z lat 1990-1991
Liczba mieszkań: 1706
Ludność: 5000
Architekci: Rita i Tadeusz Nowakowscy
Osiedle Niepodległości
RSM Motor
Lata budowy od 1972 prawdopodobnie do 1978 r.
Budynki: 30, w tym 15 wieżowców
Liczba mieszkań: 2318
Ludność: 6500
Osiedle Daszyńskiego (dawniej Osiedle 40-lecia)
RSM Motor
Lata budowy 1977-1995
Budynki: 31, dodatkowo 4 budynki z 2001 r.
Liczba mieszkań: 1484
Ludność: 6500
Dzielnica Kośminek
Osiedle Maki
projekt Janusz Gągała
Lata budowy: 1971-1979, większość bloków z okresu 1974-1976 (dane za GeoPortal Lublin)
37 budynków
2030 mieszkań
5700 mieszkańców
Technologia wielkopłytowa OWT
Ulice sąsiadujące: Krańcowa, Długa
Dzielnica Rury
Osiedle przy Głębokiej
10-piętrowe wieżowce z lanego betonu, konstrukcja monolityczna. Jedne z pierwszych w Lublinie wraz z tymi na Czwartku
Architekt: Janusz Ingarden
Lata budowy: budynki powstawały już od 1959 r., oddawano je w latach 1960-1970 wg GeoPortal Lublin
Osiedle przy Nadbystrzyckiej
Wieżowce
Lata budowy: 1967-1974 wg GeoPortal Lublin
Osiedle Mickiewicza
Lubelska Spółdzielnia Mieszkaniowa, w skrócie LSM, powstała w 1957 r.
Lata budowy: 1958-1971. W 2011 r. dobudowano bloki w miejscu kotłowni.
Architekt: Feliks Haczewski
Powierzchnia: 42 ha
Budynki: 53, 2886 mieszkań; wedle danych z 2019 r. ze strony LSM: 58 budynków i 3107 mieszkań
Pierwsze 7 bloków oddano w 1960 r.
Wysokość: 4, 5 i 10 pięter
Ulice w obrębie osiedla: Wallenroda, Wajdeloty
Ulice sąsiadujące: Głęboka, Filaretów. Wraz z osiedlem zbudowano fragment ul. Głębokiej i Filaretów.
Osiedle Słowackiego
Lata budowy 1964-1970
Akt erekcyjny pod budowę osiedla wmurowano 02.06.1964 r., prace budowlane rozpoczęto kilkanaście dni wcześniej. Pierwsi mieszkańcy wprowadzili się 02.08.1965 r. W maju 1966 r. stały już bloki przy Balladyny 2, 4 i 6.
Architekt: Oskar Hansen, Zofia Hansen
Powierzchnia: 16,2 ha
Budynki: 18, 2886 mieszkań
Wysokość: 4 i 10 pięter
Ludność: pierwotnie planowane 6300 mieszkańców
Technologia prefabrykowana
Ulice sąsiadujące: Głęboka, Wileńska, Zana, Balladyny. Najpewniej wraz z osiedlem zbudowano ulicę Zana i Wileńską.
Osiedle Piastowskie
Lata budowy 1967-1972
Architekt: Antoni Herman, Jerzy Kumelowski
Powierzchnia: 3,1 ha
Budynki: 26, 1211 mieszkań. Osiedle składa się z bloków - punktowców i wieżowców
Wysokość: 4 i 10 pięter
Technologia prefabrykowana
Ulice sąsiadujące: Głęboka, Filaretów, Kazimierza Wielkiego
Osiedle Krasińskiego
Lata budowy 1970-1975. W okolicy 1989 roku dobudowano jeszcze białe wieżowce przy ul. Zana.
Pierwszy blok oddano w kwietniu 1971 r.
Architekt: Tadeusz Bobek, Stanisław Fijałkowski
Powierzchnia: 11 ha
Budynki: 15, 1294 mieszkania
Wysokość: 4 i 11 pięter
Ulice w obrębie osiedla: Irydiona
Technologia wielkopłytowa, OWT, niższe bloki 4-piętrowe w innej technologii na bazie płyt z Puław.
Najpewniej w lipcu 1971 r. uruchomiono przy Zana poligon produkcji płyt OWT. W 1998 r. w jego miejscu uruchomiono pierwszy w Lublinie hipermarket E. Leclerc.
Ulice sąsiadujące: Zana, Bohaterów Monte Cassino, Krasińskiego
Osiedle Sienkiewicza
Lata budowy 1973-1976
Architekt: Janusz Link
Powierzchnia: 16,1 ha
Wysokość: 4 i 11 pięter
Technologia wielkopłytowa OWT.
Ulice sąsiadujące: Bohaterów Monte Cassino, Armii Krajowej
Osiedle Konopnickiej
Lata budowy: budynki oddawano w latach 1974-1976, kolejne budynki oddano w 1986 i 1995 r.
Architekt: Janusz Link
Powierzchnia: 24,3 ha
Wysokość: 4 i 11 pięter
Wielka płyta, system OWT
Ulice sąsiadujące: Zana, Filaretów
Osiedle Prusa
Lata budowy: pierwsze budynki oddano w 1975 r., ostatnie w 1984 r.
Architekt: Antoni Herman
Powierzchnia: 18,4 ha
Wysokość: 4 i 11 pięter
Wielka płyta, system OWT
Planowane zaludnienie: 5 tys. mieszkańców
Ulice sąsiadujące: Filaretów, Zana, Nadbystrzycka
Sławin
os. Botanik
SM Felin
Lata budowy: po 2003 r.
Stare Miasto
Plac Zamkowy
Osiedle na Podzamczu.
Rok budowy: 1954. Prace rozpoczęto w kwietniu 1954 r. W maju plac Zamkowy był gotowy, później kończono budynki osiedla. W lipcu oddano też Centralną Wystawę Rolniczą, której drewniane pawilony stały na Podzamczu jeszcze przez wiele lat.
Śródmieście
Osiedle przy Lipowej, Szopena i Okopowej - budowa rozpoczęta 25.08.1955 r., kontynowana do początku lat 60.
Tatary
ZOR Tatary i osiedle Tatary
Lata budowy 1951-1970. Wg teatrnn - realizacja osiedla Tatary A od 1950 r.
Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa Motor powstała w 1960 r.
Osiedle Przyjaźni
Lata budowy 1963-1969
Budynki: 25 bloków
Architekci, część północna: Szymon i Helena Syrkusowie
Architekci, część południowa: Jerzy Androsik, Stanisław Fijałkowski, Jerzy Makowiecki, Rita Nowakowska
Obiekty:
Dworzec PKP Lublin Północny
Rok budowy: 1972
Dzielnica Węglin Południowy
Bloki mieszkalne dzielnicy powstają od czasu przedłużenia ul. Jana Pawła II do al. Kraśnickiej w 2008 r.
W 2017 r. powstawały m. in. bloki przy ul. Jantarowej i Koralowej.
Dzielnica Wieniawa
ZOR Zachód
Lata budowy: od 1949 r., bloki z lat 1950-1955 wg GeoPortal Lublin. Pierwsze bloki oddano 01.05.1950 r.
Kamień węgielny pod osiedle wmurowano 17.06.1949. Wedle relacji było to pierwsze osiedle mieszkaniowe rozpoczęte po wojnie.
Architekt: Krystyn Olszewski
Pierwsze powojenne osiedle w Lublinie. Pierwsze bloki oddano w 1950 r. - Al. Racławickie 29.
Osiedle RDM - Racławicka Dzielnica Mieszkaniowa
Lata 1951-1960
Bloki wzdłuż Al. Racławickich w rejonie ul. Sowińskiego.
Osiedle Róży Luksemburg
Lata budowy: 1961-1969, późniejsze bloki dobudowane w 1999 r. przy Puławskiej wg GeoPortal Lublin
Bloki przy Puławskiej bliżej Al. Racławickich: 1960-1967 wg GeoPortal Lublin
Bloki przy al. Sikorskiego: 1980-1988 i nowsze z lat 1994-1997 i 1999 wg GeoPortal Lublin
Wybudowane w latach 60. osiedle oryginalnie imienia Róży Luksemburg położone jest przy ul. Popiełuszki.
Osiedle Unia
Lata 1977-1980, bloki przy Ćwiklińskiej z 1984-1985 oraz 1987 i 1992 wg GeoPortal Lublin
Ulice: Snopkowska
Miasteczko uniwersyteckie
Lata budowy: od 1949 r.
Obiekty
Chatka Żaka
Lata budowy: 1962-1965
Architekt: Krystyna Różyska-Tołłoczko
Biblioteka Międzyuczelniana
Lata budowy: 1963-1967
Architekt: Tadeusz Witkowski
Dzielnica Wrotków
Osiedle Łąkowa
SM Kolejarz
Lata budowy: 1991-1992 wg GeoPortal Lublin
2 budynki
228 mieszkań
700 mieszkańców
Ulice sąsiadujące: Diamentowa, Medalionów
Osiedle Nałkowskich
SM Kolejarz
Plan przewidywał 20 budynków 5- i 11-kondygnacyjnych, 2000 mieszkań i 8000 mieszkańców.
Lata budowy: 1975-1980 (wg teatrnn, początek rozpoczęcia 1975 r. wg KL), pierwsze bloki oddano w 1976 r.
Ulicę Romera zrealizowano w latach 1979-1980.
W 1988 r. na dzielnicy oddano pętlę autobusową os. Niepodległości.
SM Kolejarz
W początkowym okresie działalności stawiano rozproszone po mieście budynki przy ulicach: Czwartaków, Kalinowszczyzna, Plażowa, Puławska, Raabego, Sowińskiego.
Literatura:
Lublin. Historia dzielnic. Praca zbiorowa pod redakcją Jacka Chachaja, Huberta Mącika i Dominika Szulca. Lublin 2017
http://www.sm-czechow.lublin.pl
http://www.smcentrum.lublin.pl/i
http://ryneklubelski.pl/2016/05/odbudowa-zniszczen-wojennych-w-lublinie-2/
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/lublin-rozwoj-przestrzenny-miasta-po-1939-roku/